Thomas Pellow: een vergeten stem van de Barbarijse slavernij - DeepDive Podcast

Erik H. Jansen

De DeepDive Podcast (ENGLISH) over dit onderwerp kunt u hierboven beluisteren.

Wie zich verdiept in de geschiedenis van de Barbarijse slavenhandel en de ontelbare blanke Europese mannen, vrouwen en kinderen die door islamitische zeerovers tot slaaf werden gemaakt, stuit op een verzwegen tragedie. Generaties lang zijn hun stemmen verstomd, hun leed genegeerd, hun bestaan uitgewist uit de geschiedschrijving. Maar een geschiedenis die in de schaduw wordt geduwd, houdt niet op te bestaan. Zij wacht, geduldig, tot iemand bereid is haar pijn onder ogen te zien.

Misschien voel jij, nu je deze waarheid ontdekt, een wond opengaan waarvan je het bestaan niet kende. Wat ooit slechts een voetnoot leek in de annalen van de geschiedenis, wordt plots een echo die door je bloedlijn galmt. Dit besef drukt als een last op je schouders: je voorouders waren geen onderdrukkers, maar gevangenen, geketend, verscheept, verkocht. Hun lijden, hun worsteling om hun identiteit te behouden in een wereld die hen van alles beroofde, wordt nu ook jouw last. Je voelt hun verdriet, hun radeloosheid, hun schreeuw om erkenning. En in die schreeuw ben je niet alleen.

Het onrecht dat aan het licht komt, blijft niet zonder gevolg. Het verlamt, het ontsteekt woede, maar het roept ook op tot actie. Geen geschiedenis mag in stilte verdwijnen. Geen slachtoffer mag vergeten worden. Een verleden dat wordt ontkend, blijft voortleven als een open wond in de ziel van hen die het moeten dragen. Thomas Pellow was één van hen, een stem uit de duisternis, een levend bewijs van een slavernij die te lang verzwegen is.

Een jeugd gestolen

Thomas Pellow was nog maar een jongen van elf toen het lot hem hardhandig uit de veilige wereld van zijn jeugd rukte. In 1716 scheepte hij zich in met zijn oom op een handelsschip, vol verwachting over de avonturen die hen te wachten stonden. Maar de zee was onverbiddelijk. Voor hij het besefte, sloeg het noodlot toe: een aanval van de gevreesde Barbarijse zeerovers. Het schip werd geënterd, de bemanning overmeesterd. Tussen de geschreeuwde bevelen en het kletteren van wapens werd Pellow samen met de anderen meegesleurd, zijn vrijheid ruw uit zijn handen gerukt.

Zijn bestemming was Marokko, waar hij werd verhandeld als een eenvoudig stuk koopwaar en verkocht aan de beruchte Sultan Moulay Ismail. Deze sultan, gevreesd om zijn wreedheid en ijzeren heerschappij, dreef een regime waarin Europese slaven dienden als werkkrachten, soldaten en zelfs vertrouwelingen aan zijn hof. Pellow werd gedwongen zijn geloof af te zweren en zich te onderwerpen aan de islam. Jarenlang moest hij vechten in het leger van de sultan, gekleed als een Moorse krijger, zijn eigen identiteit stukje bij beetje afgebroken. Hij werd zelfs opgenomen in de koninklijke garde, dichter bij de man die hem tot slaaf had gemaakt dan hij ooit had gewild.

Toch bleef er iets in hem ongebroken. In het geheim hield hij vast aan zijn christelijke geloof, als een klein vlammetje dat de duisternis niet toeliet. Nacht na nacht droomde hij van ontsnapping, van terugkeer naar het land dat steeds vager in zijn herinnering werd. De hoop was het enige wat hem niet kon worden ontnomen. En na 23 jaar, decennia van gevangenschap en gedwongen dienstbaarheid, slaagde hij erin om te ontsnappen. Hij keerde terug naar Engeland, een vrij man – maar getekend door een leven dat hij nooit had gekozen.

De politieke impact van de Barbarijse slavernij

De ontvoering en slavernij van duizenden Europeanen door islamitische Barbarijse zeerovers hadden verstrekkende politieke gevolgen. Europese machten, waaronder Engeland, Frankrijk, Nederland en Spanje, zagen hun burgers herhaaldelijk tot slaaf gemaakt worden, vaak zonder dat zij in staat waren hen te bevrijden. Dit leidde tot diplomatieke spanningen met Noord-Afrikaanse staten, die soms losgeld eisten in ruil voor vrijlating. In andere gevallen werden militaire expedities opgezet om de slavenhandel tegen te gaan, zoals de bombardementen op Algiers in 1816, waarbij de Britse en Nederlandse marine samenwerkten om de Barbarijse zeerovers een halt toe te roepen.

Maar deze slavernij had niet alleen invloed op internationale betrekkingen; het beïnvloedde ook de publieke opinie. In sommige Europese landen groeide de druk om harder op te treden tegen de Barbarijse staten, wat uiteindelijk leidde tot militaire en diplomatieke campagnes om deze praktijken te beëindigen. Toch duurde het tot de 19e eeuw voordat de Europese slavernij in Noord-Afrika grotendeels werd uitgeroeid.

Een verborgen geschiedenis die terug moet in de schoolboeken

Ondanks de omvang en brutaliteit van de Barbarijse slavenhandel, is deze vreselijke misdaad tegen de mensheid volledig uit de moderne geschiedenisboeken verdwenen. Dit is onaanvaardbaar. Erkenning van deze geschiedenis is cruciaal om een volledig beeld van het slavernijverleden te schetsen en de slachtoffers recht te doen. Scholieren leren tegenwoordig veel over de trans-Atlantische slavenhandel en de gevolgen ervan, maar de Europese slaven die door islamitische zeerovers tot slaaf werden gemaakt, worden nauwelijks benoemd.

Blanke kinderen krijgen te horen dat ze zich moeten schamen voor een slavernijverleden waar hun voorouders aan zouden hebben bijgedragen, terwijl ze vaak niet weten dat hun eigen voorouders eveneens slachtoffer waren van slavernij. Kun je je voorstellen hoe dat moet voelen? Er wordt je eerst een schuldgevoel aangeleerd, en dan ontdek je dat je zelf een nabestaande bent van een pijnlijke en vergeten geschiedenis. Dit eenzijdige perspectief moet worden rechtgezet.

Een herdenkingsdag voor vergeten slachtoffers

De trans-Atlantische slavernij wordt jaarlijks herdacht, maar de slachtoffers van de Barbarijse slavenhandel blijven onzichtbaar in ons collectieve geheugen. Moeten we niet ook een herdenkingsdag in het leven roepen voor hen die eeuwenlang zijn genegeerd? Een dag waarop we stil kunnen staan bij de talloze Europeanen die hun vrijheid verloren aan de Barbarijse piraten en nooit meer terugkeerden naar hun vaderland.

Een herdenkingsdag zou niet alleen erkenning geven aan de slachtoffers, maar ook het bewustzijn vergroten over deze vergeten geschiedenis. Een geschikte datum hiervoor zou 20 juni zijn, de dag waarop in 1631 de beruchte aanval op Baltimore (Ierland) plaatsvond. Tijdens deze aanval werden hele dorpen weggevaagd en de inwoners tot slaaf gemaakt door de Barbarijse zeerovers onder leiding van Jan Janszoon.

Door deze dag officieel te erkennen, zouden overheden en burgers samen kunnen stilstaan bij dit vergeten verleden. Herdenking helpt niet alleen bij het eren van de slachtoffers, maar dient ook als educatief moment om het publiek bewust te maken van deze donkere bladzijde in de geschiedenis.

Het verhaal van Thomas Pellow is slechts een van de vele voorbeelden die aantonen hoe diepgeworteld en wijdverspreid deze slavernij was. Door zijn ervaringen te delen, geven we hem en alle anderen die het slachtoffer werden van deze handel hun stem terug.

Officiële erkenning en compensatie: een morele verplichting

Naast herdenking en bewustwording is er een groeiende roep om officiële excuses en financiële compensatie voor de nakomelingen van de Europese slachtoffers van de Barbarijse slavernij. De landen die rechtstreeks profiteerden van deze handel – Algerije, Tunesië, Libië, Marokko en Turkije (als opvolger van het Ottomaanse Rijk) – dienen verantwoordelijkheid te nemen voor hun historische betrokkenheid.

Net zoals westerse landen zoals Nederland, Groot-Brittannië en Frankrijk publiekelijk hun rol in de trans-Atlantische slavernij hebben erkend en excuses hebben aangeboden, is het tijd dat de Noord-Afrikaanse en Turkse regeringen hetzelfde doen. Daarbij zou er een serieuze overweging moeten plaatsvinden over de mogelijkheid van financiële compensatie, zoals dat ook in andere historische onrechtvaardigheden is gebeurd.

De Europese naties waarvan de slachtoffers afkomstig waren – waaronder Spanje, Portugal, Italië, Frankrijk, Nederland, België, Engeland en Ierland – hebben het recht om te eisen dat de betrokken Barbarijse staten rekenschap afleggen. Dit kan via diplomatieke kanalen, juridische stappen of gezamenlijke historische onderzoekscommissies. Daarnaast zou een substantiële financiële genoegdoening aan de nazaten van de slachtoffers een eerlijke erkenning zijn van het geleden onrecht.

Voor velen is deze geschiedenis onbekend, maar wie zich erin verdiept, kan de diepe littekens uit het verleden voelen. Voor ik mij bewust werd van deze gruwelijke slavernij, leefde ik in onwetendheid. Nu ik de feiten ken, voel ik een indringend en onafwendbaar besef van onrecht, een erfelijke last die niet zichtbaar is, maar dagelijks op mijn schouders drukt. Wie niet bekend is met deze geschiedenis of geen directe band heeft met de slachtoffers, kan de ware omvang van dit leed nauwelijks bevatten.

Deze vergeten tragedie roept verdriet en verontwaardiging op, en een oprechte erkenning is de eerste stap naar gerechtigheid. Daarom roepen wij Algerije, Tunesië, Libië, Marokko en Turkije op om niet alleen hun morele verantwoordelijkheid te erkennen, maar ook concrete maatregelen te treffen om de afstammelingen van Europese slaven schadeloos te stellen.

Als eerste stap in deze erkenning willen we op 20 juni een officiële herdenkingsdag organiseren in Baltimore, Egmond aan Zee en Scheveningen. De leiders van de betrokken landen kunnen worden uitgenodigd om publiekelijk excuses aan te bieden en hun bereidheid te tonen tot het nemen van rechtvaardige herstelmaatregelen.

Het is tijd om de schaduwen van de Barbarijse slavernij te belichten

De geschiedenis van de Barbarijse slavenhandel is lang genegeerd en onderbelicht gebleven. Nu is het moment aangebroken om deze vergeten slachtoffers, zoals Thomas Pellow, de erkenning te geven die zij verdienen. Door deze misstanden te documenteren, herdenkingen te organiseren en publieke verantwoording te eisen, kunnen we bijdragen aan een rechtvaardigere samenleving waarin de waarheid niet langer wordt verzwegen.

Eerlijke geschiedschrijving en morele verantwoordelijkheid vereisen dat we deze donkere bladzijde niet langer negeren. Laten we samen ervoor zorgen dat deze slachtoffers niet worden vergeten, maar de eer krijgen die hen toekomt.

#BarbarijseSlavernij

#ThomasPellow

#VergetenGeschiedenis

#Herdenkingsdag

#EuropeseSlaven

#BarbarySlavery

#ThomasPellow

#ForgottenHistory

#RemembranceDay

#EuropeanSlaves

Meer over de Barbarijse slaven:

Dank u voor uw herinnering aan de Barbarijse slaven.