Vergeten slachtoffers: de verborgen geschiedenis van blanke slavernij in de Middellandse Zee

Erik H. Jansen

Voorwoord

Als historicus ben ik altijd gefascineerd geweest door de vergeten en verwaarloosde aspecten van de geschiedenis. Het zijn vaak deze verhalen die een diepgaander begrip van het verleden bieden en ons helpen om de complexiteit van menselijke ervaringen beter te waarderen. Het is dan ook met groot enthousiasme dat ik me richt op het onderwerp van blanke slavernij in de Middellandse Zee, een onderwerp dat te lang onderbelicht is gebleven in de geschiedschrijving.

In de afgelopen jaren heeft het onderzoek naar blanke slavernij steeds meer aandacht gekregen, mede dankzij baanbrekende studies zoals die van hoogleraar geschiedenis Robert Davis aan de Ohio State University. Zijn werk heeft ons nieuwe inzichten verschaft in de omvang en impact van dit vaak genegeerde fenomeen. Door middel van zorgvuldige analyse en innovatieve methodologieën heeft Davis de schaal van blanke slavernij blootgelegd, waarbij hij aantoont dat miljoenen Europese christenen tussen de 16e en 18e eeuw het slachtoffer werden van gedwongen arbeid aan de Barbarijse kust van Noord-Afrika.

Deze verhandeling is mijn poging om het verhaal van deze vergeten slachtoffers te vertellen en hun plaats in de geschiedenis te herstellen. Door middel van diepgaand onderzoek en analyse wil ik een helder beeld schetsen van de ervaringen van de Europese slaven in de Middellandse Zee, hun levensomstandigheden, en de impact die deze vorm van slavernij had op zowel Europa als Noord-Afrika.

Door het bestuderen van blanke slavernij kunnen we niet alleen een beter begrip krijgen van de complexe dynamiek van de slavenhandel in de vroegmoderne periode, maar ook van de bredere sociale, economische en culturele ontwikkelingen die deze praktijk hebben gevormd. Het is mijn hoop dat deze verhandeling zal bijdragen aan een grotere erkenning en begrip van de diverse vormen van slavernij die onze geschiedenis hebben getekend.

Erik H. Jansen  

Historicus

Deel 1. De verborgen geschiedenis ontsluierd

In de schaduw van de meer bekende trans-Atlantische slavenhandel heeft de blanke slavernij in de Middellandse Zee eeuwenlang in stilte gefluisterd, onopgemerkt door velen die de geschiedenis van slavernij en overheersing hebben bestudeerd. Het is een verhaal dat verborgen lag in de vergeten hoeken van historische archieven, overschaduwd door het narratief van de zwarte slaven die naar Amerika werden gebracht. Maar nu, dankzij het werk van vooraanstaande historici zoals Robert Davis, wordt dit vergeten hoofdstuk van de menselijke geschiedenis langzaam maar zeker onthuld.

Het begint met de verwoestende aanvallen van de Barbarijse zeerovers, die langs de kusten van Noord-Afrika opereerden en schepen plunderden op de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan. Deze meedogenloze aanvallen troffen niet alleen de zeevaarders, maar ook de kustgemeenschappen die zich machteloos voelden tegenover de genadeloze aanvallen. Lange stroken van de Spaanse en Italiaanse kusten werden bijna verlaten door de voortdurende dreiging van slavernij, terwijl duizenden schepen uit Frankrijk, Engeland en Spanje werden verloren.

Het was een tijd waarin slavernij een alledaagse realiteit was voor degenen die langs de Middellandse Zeekust woonden of reisden, ongeacht hun religie of etniciteit. De Barbarijse zeerovers kenden geen genade in hun zoektocht naar slaven, waarbij ze mannen, vrouwen en kinderen van verschillende achtergronden ontvoerden en tot slaaf maakten. Deze slachtoffers kwamen niet alleen uit landen als Italië, Frankrijk, Spanje en Portugal, maar reikten zelfs tot ver noordelijk, tot Engeland en IJsland.

Het is van cruciaal belang om deze mediterrane slavernij niet te isoleren van de bredere historische context. Terwijl de trans-Atlantische slavenhandel later in omvang zou toenemen, was de blanke slavernij in de Middellandse Zee tijdens bepaalde periodes even, zo niet meer, omvangrijk. Robert Davis schat dat tussen 1530 en 1780 tussen de 1 miljoen en 1,25 miljoen Europese christenen tot slaaf werden gemaakt door moslimslavendrijvers langs de Barbarijse kust.

Het is een verhaal dat ons dwingt om onze traditionele opvattingen over slavernij te heroverwegen. Slavernij was niet alleen een kwestie van ras, maar ook van religie en etniciteit. Voor degenen die langs de Middellandse Zeekust leefden, was de dreiging van slavernij een constante aanwezigheid, ongeacht hun achtergrond.

Door deze verborgen geschiedenis te ontsluieren, kunnen we een dieper begrip krijgen van de complexiteit van slavernij en overheersing in de vroegmoderne periode. Het is mijn hoop dat dit onderzoek zal bijdragen aan een grotere erkenning van de diverse vormen van slavernij die onze geschiedenis hebben gevormd, en het belang van het herkennen van alle slachtoffers van dit duistere verleden.

Deel 2. De omvang van blanke slavernij: een nieuwe benadering

In zijn onderzoek naar de omvang van blanke slavernij langs de Barbarijse kust introduceert Robert Davis een baanbrekende methode om het aantal slaven nauwkeuriger te schatten dan ooit tevoren. Terwijl eerdere schattingen vaak beperkt waren tot specifieke steden of korte periodes, heeft Davis een uitgebreidere benadering gebruikt.

Davis merkt op dat veel eerdere schattingen van slavernij langs de Barbarijse kust aanzienlijk lager waren dan zijn eigen bevindingen. Door een bredere, langere kijk te nemen, kon hij de enorme omvang van deze slavernij en de krachtige impact ervan onthullen. Zijn methode omvatte het verzamelen van gegevens over verschillende bronnen van verval, zoals sterfgevallen, ontsnappingen, vrijlatingen en bekeringen. Door deze gegevens te analyseren, kon hij een realistisch beeld krijgen van de slavenpopulatie en de noodzaak om deze aan te vullen.

Een van de uitdagingen waar Davis mee te maken kreeg, was het gebrek aan gedetailleerde, betrouwbare gegevens over het aantal slaven. Zowel de Europeanen als de slavenhouders van de Barbarijse kust hielden geen nauwkeurige administratie bij over de slavenpopulatie. Dit dwong Davis om zijn benadering om te keren en te bepalen hoeveel slaven er jaarlijks gevangen moesten worden genomen om de slavenpopulatie op peil te houden.

Het resultaat van zijn analyse was verbijsterend. Tussen 1530 en 1780 werden vrijwel zeker 1 miljoen en mogelijk zelfs 1,25 miljoen blanke, Europese christenen door de moslims van de Barbarijse kust tot slaaf gemaakt. Deze schattingen overtreffen veruit eerdere cijfers en tonen de wijdverspreide en langdurige impact van blanke slavernij in de regio.

Davis' benadering werpt ook nieuw licht op de behandeling van deze slaven. Hij benadrukt dat hun leven net zo moeilijk was als dat van slaven in Amerika. Terwijl Afrikaanse slaven op plantages werkten, waren Europese christelijke slaven vaak betrokken bij even slopende arbeid, zoals in steengroeven, de bouwsector en het roeien van zeerovers-galeien.

Kortom, Davis' methode en bevindingen benadrukken het belang van een diepgaand begrip van blanke slavernij in de Middellandse Zee. Deze onzichtbare vorm van slavernij verdient meer aandacht van wetenschappers en het publiek, omdat het de complexiteit van het slavernijverleden en de verschillende vormen van menselijke exploitatie benadrukt.

Deel 3. Leven als slaven: vergelijking tussen Mediterraanse en Atlantische slavernij

Het leven van slaven langs de Middellandse Zee vertoonde opvallende gelijkenissen met dat van hun tegenhangers in de Atlantische slavenhandel, maar ook enkele belangrijke verschillen. Terwijl beide groepen slaven werden gedwongen tot slopende arbeid, zoals landbouw, mijnbouw en bouwactiviteiten, waren er subtiele nuances in hun levensomstandigheden.

Net als Afrikaanse slaven in Amerika werden Europese christelijke slaven langs de Barbarijse kust vaak gedwongen om in zware omstandigheden te werken, zoals in steengroeven en op plantages. Ze werden ook gebruikt als roeiers op de beruchte zeerovers-galeien, waar ze onderworpen waren aan onmenselijke arbeidsomstandigheden en vaak het risico liepen om te sterven tijdens gevechten op zee.

Een belangrijk verschil lag echter in de aard van hun slavernij. Terwijl de Atlantische slavenhandel voornamelijk gericht was op het leveren van arbeidskrachten voor de plantage-economieën van Amerika, was de Mediterrane slavernij meer divers van aard. Europese slaven werden ingezet in verschillende sectoren van de economie, waaronder de handel, landbouw, mijnbouw, bouw en als huishoudelijke arbeiders.

Een ander verschil lag in de manier waarop slavernij werd gerechtvaardigd en geïnstitutionaliseerd. In Amerika was slavernij gebaseerd op ras, waarbij Afrikanen als inferieur werden beschouwd en daarom geschikt werden geacht voor slavenarbeid. Aan de Barbarijse kust daarentegen was slavernij meer een kwestie van religie en etniciteit. Christenen werden beschouwd als 'kafir', ongelovigen, die gevangen konden worden genomen en tot slaaf konden worden gemaakt.

Ondanks deze verschillen waren de levensomstandigheden van Europese christelijke slaven niet minder zwaar dan die van Afrikaanse slaven in Amerika. Ze werden vaak blootgesteld aan wrede behandelingen, mishandeling en het constante gevaar van geweld. Hun leven was getekend door lijden en ontbering, ongeacht de specifieke omstandigheden van hun slavernij.

De vergelijking tussen Mediterrane en Atlantische slavernij benadrukt de universele brutaliteit van het slavernijsysteem en de verwoestende impact ervan op het leven van miljoenen mensen over de hele wereld.

Deel 4. De impact van blanke slavernij op Europa en Noord-Afrika

De gevolgen van blanke slavernij in de Middellandse Zee waren diepgaand en wijdverbreid, zowel voor de Europese slachtoffers als voor de Noord-Afrikaanse samenlevingen waarin zij gevangen werden gehouden.

Voor Europa betekende de dreiging van Barbarijse zeerovers een constante bron van angst en onzekerheid. De frequente aanvallen op schepen en kustgemeenschappen veroorzaakten aanzienlijke economische schade en leidden tot een verlies van mensenlevens en eigendommen. Hele dorpen werden ontvolkt en kustgebieden werden verlaten uit angst voor aanvallen. De handel en het zeeverkeer werden ernstig ontwricht, waardoor de economische ontwikkeling van de regio werd belemmerd.

Daarnaast had blanke slavernij een demoraliserend effect op de Europese samenlevingen. Het idee dat hun medeburgers gevangen werden genomen en tot slaaf gemaakt door vijandelijke mogendheden veroorzaakte angst en onrust onder de bevolking. Het beperkte ook de mobiliteit en handelsactiviteiten van individuen, die bang waren om het risico te lopen om gevangen genomen te worden door zeerovers.

Voor Noord-Afrikaanse samenlevingen betekende de slavenhandel langs de Barbarijse kust een belangrijke economische bron. De gevangengenomen slaven werden ingezet als arbeidskrachten in verschillende sectoren, waaronder landbouw, handel, bouw en huishoudelijke diensten. Hun arbeid droeg bij aan de economische welvaart van de regio en voorzag in de behoeften van de lokale bevolking.

Tegelijkertijd zorgde de aanwezigheid van Europese slaven voor culturele en sociale dynamiek in Noord-Afrika. De interactie tussen slaven en lokale bevolking leidde tot uitwisselingen van kennis, taal en gewoonten, waardoor de culturele diversiteit van de regio werd verrijkt.

Echter, de slavernijpraktijken langs de Barbarijse kust veroorzaakten ook spanningen en conflicten tussen verschillende gemeenschappen. De constante dreiging van aanvallen en ontvoeringen leidde tot wantrouwen en vijandigheid tussen Noord-Afrikaanse staten en Europese machten, waardoor de geopolitieke situatie in de regio werd beïnvloed.

Kortom, de impact van blanke slavernij op zowel Europa als Noord-Afrika was complex en veelomvattend. Het beïnvloedde niet alleen de economie en de samenleving, maar ook de culturele en politieke dynamiek van de betrokken regio's.

Deel 5. Over het hoofd gezien: de minimalisering van mediterrane slavernij

Het is opmerkelijk hoe de geschiedenis van blanke slavernij in de Middellandse Zee vaak over het hoofd is gezien of geminimaliseerd, zowel in de academische wereld als in het bredere publieke bewustzijn. Deze vergetelheid kan deels worden toegeschreven aan verschillende factoren, waaronder culturele vooroordelen, politieke agenda's en gebrek aan gedetailleerde documentatie.

Een van de belangrijkste redenen voor de minimalisering van mediterrane slavernij is het dominante narratief van Europese superioriteit en het beeld van Afrika als het belangrijkste slachtoffer van slavernij. Dit narratief, dat sterk verankerd is in de westerse geschiedschrijving, richt zich voornamelijk op de trans-Atlantische slavenhandel en benadrukt de rol van Europese landen als daders en Afrikaanse volkeren als slachtoffers.

Daarnaast heeft het kolonialisme en de daaropvolgende exploitatie van Afrikaanse landen door Europese machten geleid tot een nadruk op de slavernij van zwarte Afrikanen als een centraal element in de geschiedenis van slavernij. Deze focus heeft de aandacht afgeleid van andere vormen van slavernij, zoals die in de Middellandse Zee, en heeft bijgedragen aan de marginalisering van de ervaringen van blanke slaven.

Bovendien heeft het gebrek aan gedetailleerde documentatie over mediterrane slavernij bijgedragen aan het vergeten van dit aspect van de geschiedenis. In tegenstelling tot de trans-Atlantische slavenhandel, waarvoor uitgebreide administratieve verslagen en scheepsjournaals bestaan, zijn er minder gedetailleerde gegevens beschikbaar over de omvang en de aard van de slavernij langs de Barbarijse kust.

Het ontbreken van nauwkeurige tellingen en verslagen heeft geleid tot een gebrek aan erkenning van de ware omvang van blanke slavernij in de Middellandse Zee. Dit heeft op zijn beurt bijgedragen aan een vertekend beeld van de geschiedenis, waarbij de ervaringen van Europese slaven vaak worden geminimaliseerd of genegeerd.

Daarom is het essentieel om de geschiedenis van mediterrane slavernij opnieuw te evalueren en het bewustzijn ervan te vergroten. Door deze verborgen geschiedenis bloot te leggen, kunnen we een nauwkeurig begrip van het verleden ontwikkelen, dat recht doet aan de ervaringen van alle slachtoffers van slavernij, ongeacht hun etniciteit of afkomst.

Deel 6. Het herstel van een vergeten verhaal: waarom blanke slavernij aandacht verdient

Het herstellen van het vergeten verhaal van blanke slavernij in de Middellandse Zee is van cruciaal belang om een vollediger begrip van de geschiedenis van slavernij te bevorderen. Waarom verdient deze vorm van slavernij meer aandacht? Er zijn verschillende redenen waarom het noodzakelijk is om dit onderwerp te belichten:

• Historische nauwkeurigheid

Het negeren van blanke slavernij in de Middellandse Zee leidt tot een vertekend beeld van het verleden. Door deze geschiedenis te erkennen en te bestuderen, kunnen we een completer en nauwkeuriger beeld krijgen van de complexiteit van slavernij en de impact ervan op diverse samenlevingen.

• Erkenning van alle slachtoffers

Het is belangrijk om de ervaringen van alle slachtoffers van slavernij te erkennen, ongeacht hun etniciteit of afkomst. Het herstellen van het verhaal van blanke slavernij in de Middellandse Zee draagt bij aan een exacte benadering van de geschiedenis, waarin alle stemmen worden gehoord en alle ervaringen worden erkend.

• Bestrijding van culturele vooroordelen

Het dominante narratief van slavernij als een uniek zwarte ervaring heeft bijgedragen aan culturele vooroordelen en stereotypen. Door het herstellen van het vergeten verhaal van blanke slavernij kunnen we deze vooroordelen aanpakken en een meer gebalanceerd begrip van slavernij bevorderen.

• Rechtvaardigheid en herstel

Het herstellen van het verhaal van blanke slavernij kan bijdragen aan rechtvaardigheid en herstel voor de nakomelingen van de slachtoffers. Door deze geschiedenis te erkennen, kunnen we bijdragen aan het genezingsproces en streven naar een rechtvaardiger samenleving.

• Voorkomen van herhaling

Het bestuderen van blanke slavernij in de Middellandse Zee kan ons helpen om lessen te trekken uit het verleden en te voorkomen dat soortgelijke onrechtvaardigheden zich in de toekomst herhalen. Door ons bewust te zijn van de complexe dynamiek van slavernij, kunnen we werken aan het creëren van een wereld waarin vrijheid en gelijkheid voor iedereen worden gewaarborgd.

Het herstel van het vergeten verhaal van blanke slavernij in de Middellandse Zee is daarom niet alleen een kwestie van historische rechtvaardigheid, maar ook van maatschappelijke verantwoordelijkheid en moreel besef.

Deel 7. Conclusie: het belang van het herkennen van diverse vormen van slavernij

Het is duidelijk dat het herkennen van diverse vormen van slavernij essentieel is voor een nauwkeurig begrip van de geschiedenis en de impact ervan op samenlevingen over de hele wereld. Door blanke slavernij in de Middellandse Zee te belichten, worden we herinnerd aan het feit dat slavernij niet beperkt was tot één specifieke etniciteit of geografische locatie. Het was een wereldwijd fenomeen dat vele vormen aannam en talloze mensen trof, ongeacht hun afkomst.

Het negeren of minimaliseren van bepaalde vormen van slavernij draagt bij aan een vertekend beeld van het verleden en kan leiden tot culturele vooroordelen en onjuiste aannames. Het is daarom van groot belang om alle stemmen en ervaringen te erkennen en te bestuderen, zodat we een meer holistisch begrip van slavernij kunnen ontwikkelen.

Bovendien is het herkennen van diverse vormen van slavernij een kwestie van rechtvaardigheid en erkenning voor de slachtoffers en hun nakomelingen. Door hun verhalen te vertellen en hun ervaringen te bestuderen, kunnen we bijdragen aan het genezingsproces en streven naar een rechtvaardiger samenleving.

Tot slot benadrukt het belang van het herkennen van diverse vormen van slavernij het belang van historisch bewustzijn en educatie. Door de complexiteit van slavernij te begrijpen en te erkennen, kunnen we lessen trekken uit het verleden en werken aan een toekomst waarin vrijheid, gelijkheid en menselijke waardigheid voor iedereen worden gewaarborgd.

Nawoord

Het onderzoek naar blanke slavernij in de Middellandse Zee biedt een verhelderende blik op een onderbelicht aspect van de geschiedenis. Door de verborgen geschiedenis van Europese christelijke slaven te onthullen, worden we geconfronteerd met de complexiteit en diversiteit van het slavernijverleden. Deze verhandeling heeft geprobeerd om deze geschiedenis te belichten en de impact ervan te benadrukken, in de hoop dat het bijdraagt aan een beter begrip van het werkelijke verleden.

Het is van cruciaal belang om diverse vormen van slavernij te erkennen en te bestuderen, niet alleen om recht te doen aan de ervaringen van de slachtoffers, maar ook om een nauwkeuriger beeld te krijgen van de historische ontwikkelingen die onze wereld hebben gevormd. Door het herkennen van verschillende vormen van slavernij kunnen we de complexiteit van menselijke relaties en systemen van uitbuiting beter begrijpen, en hopelijk lessen trekken voor de toekomst.

Als historicus ben ik ervan overtuigd dat het onderzoek naar blanke slavernij in de Middellandse Zee een waardevolle bijdrage levert aan ons begrip van het verleden en aan de voortdurende zoektocht naar gerechtigheid en menselijke waardigheid. Het is mijn hoop dat deze verhandeling een basis legt voor verdere studie en reflectie over dit belangrijke onderwerp.

Met vriendelijke groet,

Erik H. Jansen

Historicus

#Vergeten 

#Slachtoffers 

#BlankeSlavernij 

#MiddellandseZee 

#Geschiedenis

#Forgotten 

#Victims 

#WhiteSlavery 

#Mediterranean 

#History