De Barbarijse slavenhandel: een vergeten onrecht dat erkenning verdient - DeepDive Podcast

Erik H. Jansen

De DeepDive Podcast (ENGLISH) over dit onderwerp kunt u hierboven beluisteren.

De diepe wond van een vergeten geschiedenis

Wie zich verdiept in de geschiedenis van de Barbarijse slavenhandel en de ontelbare blanke Europese mannen, vrouwen en kinderen die tot slaaf werden gemaakt door islamitische zeerovers, wordt geconfronteerd met een onthutsende waarheid. Eeuwenlang is deze geschiedenis verborgen of genegeerd, waardoor de pijn van de slachtoffers en hun nakomelingen nooit erkenning heeft gekregen. Maar zodra deze waarheid aan het licht komt, blijft zij niet zonder effect.

Misschien voel jij, nu je deze geschiedenis leert kennen, dezelfde pijn. Wat eerst slechts een onbekend hoofdstuk voor je was, kan een litteken worden dat niet zomaar verdwijnt. Je zult beseffen dat je voorouders geen onderdrukkers waren, maar slachtoffers van een slavernij die even wreed en onmenselijk was als elke andere. En wanneer je deze geschiedenis tot je door laat dringen, kan een diep gevoel van verdriet je overvallen. Een intense pijn die, hoewel je deze vreselijke periode zelf niet hebt meegemaakt, als een echo door de generaties heen voelt resoneren. Weet één ding: je staat er niet alleen voor en je bent niet alleen..

De kennis van dit onrecht roept niet alleen verdriet en woede op, maar ook een dringend verlangen naar erkenning, herdenking en gerechtigheid. Want een verleden dat vergeten blijft, blijft voortleven in de pijn van hen die zich erin herkennen..

Een terugblik op een verborgen geschiedenis

In de moderne geschiedschrijving wordt veel aandacht besteed aan de trans-Atlantische slavenhandel, waarbij miljoenen Afrikanen werden verscheept naar Amerika. Wat echter vaak onderbelicht blijft, is de eeuwenlange slavernij van Europeanen door islamitische Barbarijse zeerovers. Deze slavenhandel, die van de 16e tot de 19e eeuw plaatsvond, resulteerde in de ontvoering en onderwerping van honderdduizenden blanke Europeanen. Van vissers uit IJsland en Ierland tot burgers uit Spanje, Italië, Nederland en zelfs Engeland – niemand was veilig voor de invallen van deze piraten.

De Barbarijse zeerovers opereerden vanuit de Noord-Afrikaanse kusten, met belangrijke centra in Algiers, Tunis, Tripoli en Marokko. Deze staten stonden onder Ottomaanse invloed en vormden een belangrijke schakel in de islamitische slavenhandel. Hun rooftochten reikten tot diep in Europa: kustdorpen werden leeggeroofd, schepen werden geënterd en hun bemanningen verkocht als slaven. De gevangen Europeanen werden te werk gesteld als galeislaven, huishoudelijke bedienden of seks-slaven. Anderen werden als bouwarbeiders ingezet of moesten dienst doen in de legers van hun onderdrukkers.

De vergeten slachtoffers en hun verhalen

Onder de slachtoffers bevonden zich talloze mannen, vrouwen en zelfs kinderen die nooit meer naar huis terugkeerden. Enkelen wisten echter te ontsnappen en hun verhalen op schrift te stellen, zoals Joseph Pitts, een Engelse zeeman die in slavernij terechtkwam en na vijftien jaar wist te ontsnappen. Zijn getuigenis biedt een uniek en schrijnend inzicht in de wreedheden waaraan de Europese slaven werden blootgesteld.

Landverrader: de blonde Arabier
Een andere beruchte figuur in deze geschiedenis is de landverrader Jan Janszoon (ook bekend als de blonde Arabier, een Nederlandse piraat die zich tot de islam bekeerde en een van de meest gevreesde Barbarijse kapers werd. Onder zijn leiding werden diverse Europese nederzettingen geplunderd en talloze mensen tot slaaf gemaakt. Zijn naam is in de meeste geschiedenisboeken verdwenen, maar zijn daden hebben diepgaande gevolgen gehad voor de gemeenschappen die hij aanviel.

Waarom deze geschiedenis in de schoolboeken moet terugkeren

Ondanks de omvang en brutaliteit van de Barbarijse slavenhandel, is deze vreselijke misdaad tegen de mensheid volledig uit de moderne geschiedenisboeken verdwenen. Dit is onaanvaardbaar. Erkenning van deze geschiedenis is cruciaal om een volledig beeld van het slavernijverleden te schetsen en de slachtoffers recht te doen.

Scholieren leren tegenwoordig veel over de trans-Atlantische slavenhandel en de gevolgen ervan, maar de Europese slaven die door islamitische zeerovers tot slaaf werden gemaakt, maar wordt nauwelijks benoemd. Blanke kinderen krijgen te horen dat ze zich moeten schamen voor een slavernijverleden waar hun voorouders aan zouden hebben bijgedragen, terwijl ze vaak niet weten dat hun eigen voorouders eveneens slachtoffer waren van slavernij.

Kun je je voorstellen hoe dat moet voelen? Er wordt je eerst een schuldgevoel aangeleerd, en dan ontdek je dat je zelf een nabestaande bent van een pijnlijke en vergeten geschiedenis. Het besef slaat in als een mokerslag: niet alleen is jou en je familie onrecht aangedaan, maar men heeft er alles aan gedaan om deze waarheid te verbergen. Hoe kun je je wortels begrijpen als een deel van je verleden moedwillig is gewist? En hoe kun je gerechtigheid verwachten als niemand de moed heeft om dit onrecht te erkennen?

Dit eenzijdige perspectief moet worden rechtgezet. Het is noodzakelijk dat de verhalen van slachtoffers zoals Joseph Pitts en de rol van verraders zoals Jan Janszoon weer onderwezen worden in de geschiedenislessen van Europese scholen. Dit is niet alleen een kwestie van historische volledigheid, maar ook van respect en erkenning voor de miljoenen mensen die door deze handel werden getroffen.

Een officiële herdenkingsdag

Een andere stap richting erkenning is de invoering van een officiële herdenkingsdag voor de slachtoffers van de Barbarijse slavenhandel. Een geschikte datum hiervoor zou 20 juni zijn, de dag waarop in 1631 de beruchte aanval op Baltimore (Ierland) plaatsvond. Tijdens deze aanval werden hele dorpen weggevaagd en de inwoners tot slaaf gemaakt door de Barbarijse zeerovers onder leiding van Jan Janszoon.

Door deze dag officieel te erkennen, zouden overheden en burgers samen kunnen stilstaan bij dit vergeten verleden. Herdenking helpt niet alleen bij het eren van de slachtoffers, maar dient ook als educatief moment om het publiek bewust te maken van deze donkere bladzijde in de geschiedenis.

Excuses en schadevergoeding: een rechtvaardige eis

Naast erkenning en herdenking is er ook een dringende behoefte aan officiële excuses en schadeloosstelling voor de nabestaanden van de Europese slaven. De landen die direct betrokken waren bij de Barbarijse slavenhandel – Algerije, Tunesië, Libië, Marokko en Turkije (als opvolger van het Ottomaanse Rijk) – zouden verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun historische rol in deze slavernij.

Net zoals voormalige koloniale machten zoals Nederland, Groot-Brittannië en Frankrijk excuses hebben aangeboden voor hun rol in de trans-Atlantische slavenhandel, is het tijd dat deze Noord-Afrikaanse en Turkse landen hetzelfde doen. Bovendien zou een vorm van schadevergoeding moeten worden overwogen, net zoals in andere gevallen van historisch onrecht.

De Europese landen waar de slachtoffers vandaan kwamen, zoals Spanje, Portugal, Italië, Frankrijk, Nederland, België, Engeland en Ierland, hebben het recht om van de voormalige Barbarijse staten te eisen dat zij hun verantwoordelijkheid nemen. Dit kan in de vorm van diplomatieke gesprekken, juridische stappen of gezamenlijke historische onderzoeksprojecten. Daarnaast moeten er substantiële financiële compensaties worden uitgekeerd aan de nazaten van de slachtoffers, als erkenning van het onrecht dat hun voorouders is aangedaan.

Hoewel velen deze geschiedenis niet kennen, voelen zij die zich erin verdiepen, bijvoorbeeld door dit artikel te lezen, de diepe pijn van hun voorouders. Voordat ik mij bewust werd van deze geschiedenis, leefde ik in onwetendheid. Maar sinds ik de waarheid ontdekte, ervaar ik een diepgeworteld en schrijnend gevoel van onrecht, een pijn die voortvloeit uit de gruwelijkheden die mijn voorouders hebben doorstaan. Deze last draag ik dagelijks met me mee, een onzichtbare maar onmiskenbare erfenis van leed. Voor hen die geen kennis hebben van de Barbarijse slavernij of geen directe familiegeschiedenis met deze tragedie delen, is het haast onmogelijk om de diepte van dit verdriet volledig te doorgronden.

De kennis van deze vergeten slavernij roept verontwaardiging en verdriet op, en een eerlijke compensatie is dan ook een noodzakelijke stap naar gerechtigheid. Daarom eisen wij van Algerije, Tunesië, Libië, Marokko en Turkije dat zij verantwoordelijkheid nemen en zowel morele als financiële genoegdoening bieden aan de afstammelingen van de Europese slaven die onder hun regimes hebben geleden.

Om deze erkenning kracht bij te zetten, zullen wij de eerste officiële herdenkingsdag organiseren op 20 juni in Baltimore, Egmond aan Zee en Scheveningen. Tijdens deze plechtigheid zullen de leiders van deze landen worden uitgenodigd om hun officiële excuses aan te bieden voor de misdaden uit het verleden en hun bereidheid te tonen tot het bieden van rechtvaardige compensatie.

Tijd voor gerechtigheid voor de vergeten schaduwen van de blanke Barbarijse slaven

De Barbarijse slavenhandel is een onderbelicht en vergeten hoofdstuk in de geschiedenis, maar het is tijd om deze waarheid onder ogen te zien. Door de geschiedenisboeken aan te passen, een herdenkingsdag in te stellen en officiële excuses en compensatie te eisen, kunnen we de slachtoffers en hun nabestaanden eindelijk recht doen.

Het is een kwestie van historische eerlijkheid, respect voor de slachtoffers en het streven naar een rechtvaardige samenleving waarin ook de Barbarijse slavernij wordt erkend en herinnerd. Laten we samen zorgen dat deze geschiedenis niet langer in de schaduw blijft, maar de aandacht krijgt die ze verdient.

#BarbarijseSlavenhandel

#VergetenGeschiedenis

#EuropeseSlavernij

#GerechtigheidNu

#HerdenkDeSlachtoffers

#BarbarySlaveTrade

#ForgottenHistory

#EuropeanSlavery

#JusticeNow

#RememberTheVictims

Meer over de Barbarijse slaven:

Dank u voor uw herinnering aan de Barbarijse slaven.